کتاب پیتر آیزنمن: یادداشت ها گفت و گو ها مناظره ها ترجمه پویان روحی

کتاب پیتر آیزنمن اثر پویان روحی، مجموعه‌ای از یادداشت‌ها، گفتگوها و مناظره‌های این معمار معروف و ساختارشکن آمریکایی است. 

درباره کتاب پیتر آیزنمن

پیتر آیزنمن، معمار آمریکایی ۱۱ آگوست ۱۹۳۲ متولد شد. او یکی از اعضای گروه نیویرک فایو است، به خاطر نوشتن و صحبت در مورد معماری و همچنین طراحی‌های ساختارشکنانه و مدرنش معروف است. نیویورک فایو نام گروهی از معماران مستقر در شهر نیویورک است. مجموعه کارهای آن‌ها در کتابی به نام پنج معمار در سال ۱۹۷۲ به نمایش درآمد. اعضای دیگر این گروه مایکل گریوز، چارلز گواتمی، جان هژدوک و ریچارد مایر بودند.

کتاب پیتر آیزنمن یکی از کتاب‌های سه‌گانه‌ای است که در تلاش است تا به مخاطبانش در فهم دیدگاه‌ها و دغدغه‌های آیزنمن کمک کند. کتاب‌های دیگر این سه‌گانه ابر انتقادی و تئوری معماری معاصر نام دارد.

کتاب پیتر آیزنمن را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم 

کتاب پیتر آیزنمن را به تمام دانشجویان، علاقه‌مندان و پژوهشگران معماری پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب پیتر آیزنمن

فهم پروژه، یا بهتر است بگوییم پروژه‌های فکری آیزنمن با مشاهده‌ معماریِ او میسر نخواهد بود، آنچه راهنماست مطالعه‌ آثار منتشر شده‌ او، و البته برای شروع شاید مطالعه‌ گفتوگوها و مناظره‌های اوست که در آن‌ها با شفافیت بیشتری سعی در تشریح مبانی فکری خود دارد.

کتاب حاضر از سه بخش یادداشت‌ها، گفتوگوها، و مناظره‌ها تشکیل شده‌است. انتخاب مطالب به بهترین شکل قطعات پازلِ سیر پروژه‌های فکری آیزنمن، از معماریِ به قول خودش مقوایی، تا پروژه‌های بزرگ‌ مقیاس و درگیر با سایت، و در نهایت مسئله‌ سوژه را گرد آورده است. آموزش نامتعارف و نگاه ظریف، وسواس‌گونه، و مشتاق او با تلاش برای فاصله گرفتن از ایدئولوژی و کلیشه‌های موجود، طیف وسیعی از مباحث کلیدی معماری را مورد پژوهش و تحلیلِ دوباره قرار داده ‌است. 

او با خوانش دقیقی از معماری کلاسیک و مدرن، کلیشه‌های نخ‌نمای رابطه‌ فرم و عملکرد، و همینطور بی زمان ساختن در معماری را به انتقاد گرفته و با ادبیاتی بسیار دقیق در مورد تاریخ معماری موضع‌گیری می‌کند. آیزنمن بر استقلال معماری تاکید می‌کند و معماری را از قید شیوه‌های مشروعیت‌یابی و نقاط ارجاعی رها می‌داند. او استادانه بندها و قیدها را یک به یک از پیکر معماری باز می‌کند و با ما از معماری اکنون که رها از گذشته و آینده است می‌گوید. آیزنمن نقطه‌ی آغازی برای معماری متصور نیست، در عوض به آغازهای تصادفی اشاره می‌کند که فاقد ارزش‌های از پیش‌تعیین‌شده‌اند و برای چنین آغازهایی که در ذات خود بی‌ثبات‌اند، پایانی نیز متصور نیست. معماری‌ای که آیزنمن از آن حرف می‌زند، غیرضروری است؛ این معماری معلول علت‌های خاص نیست، بلکه ماهیتی شیءگونه و مستقل دارد؛ شیئی که می‌بایست ظرفیت آشکار کردن خود به عنوان یک متن را داشته باشد. چنین معماری‌ای به باور او هیچگاه به تعریف فرم و عملکرد فروکاسته نمی‌شود و از پس حملات ساخته شدن، مردم، زمان، برنامه، … برمی‌آید.

آیزنمن در خلال مناظره‌های جنجالی‌اش، با صبوری به ما می‌آموزد که ارزش معماری در طبیعت کاری است که انجام می‌دهد، و نه در پسند و راحتیِ مردم، اینکه معماری در مورد زندگی کردن در ساختمان‌ها نیست و در مقابلِ ساختمان‌سازی قرار دارد. مناظره‌ وی با کریستوفر الکساندر در سال ۱۹۸۲ که در این کتاب آورده شده، از بهترین مناظره‌ها برای فهم تفاوت دیدگاه او نسبت به معماری است. قریب به چهل سال از این مناظره می‌گذرد، اما هنوز به‌طور شگفت‌انگیزی می‌تواند نخستین سرفصل دروس تئوری معماری باشد؛ نقطه‌ای برای آغاز مطالعه‌ تئوری معماری. 

استقلال نسبی مطالب انتخاب‌شده در این کتاب این امکان را می‌دهد تا بتوان از هریک به عنوان فصل نخست یاد کرد. توصیه می‌کنم کتاب را با همین آخرین فصل یعنی مناظره‌ها شروع کنید تا دریابید که چطور معماری آیزنمن درباره‌ی «فقط معماری» است! موضع انتقادی و ساختارشکنانه‌ی او در یادداشت «تردیدهای آیزنمن» نیز تکان‌دهنده است، در این یادداشت، او که خود را سال‌ها وامدارِ اندیشه‌های دریدا می‌داند، بی‌هیچ تعصبی از مواضع پیشین فاصله می‌گیرد و با تفکری انتقادی خود را به چالش می‌کشد.